سم زدایی مغز چیست؟ چه زمان و چگونه باید آن را انجام دهید؟ - وبلاگ افرا

به گزارش وبلاگ افرا، هنگامی که بحث سم زدایی و پاک سازی بدن به میان بیاید، احتمالا همه بی درنگ به کلیه ها فکر می نمایند که معمولا همه سموم بدن را دفع نموده و منجر به حفظ سلامت بدن می شوند. ولی آیا می دانستید سیستم گسترده دیگری هم در بدن وجود دارد که به سم زدایی مغز یاری می نماید؟

اگر می خواهید منظور از سم دایی مغز را بفهمید و با راهکارهایی برای پاک سازی بدن خود آشنا شوید، این نوشتار را حتما بخوانید. در ادامه می خواهیم این موضوع را آنالیز کنیم و ببینیم آیا به سم زدایی مغز احتیاج داریم یا خیر. بعلاوه سخنی درباره شیوه کارکرد سیستم سم زدایی مغز و ترفندهایی برای افزایش سلامتی بدن خواهیم داشت. با ما همراه باشید.

سیستم گلیمفاتیک چیست؟

سیستم گلیمفاتیک (Glymphatic System) به سیستم شریان های خونی در بدن اشاره دارد که سموم و مواد زائد را از مغز و سیستم عصبی مرکزی دفع می نمایند. سیستم گلیمفاتیک بیشتر در هنگام خواب فعال است، به همین علت داشتن استراحت کافی شبانه برای سلامت فکر و روان بسیار لازم است.

سیستم سم زدایی مغز چگونه کار می نماید؟

این سیستم به مایع مغزی-نخاعی (CSF) بستگی دارد که وارد فضاهای کنار شریان های خونی منتهی به مغز می گردد. مایع مغزی-نخاعی با مایع بینابینی مبادله می گردد؛ مایعی که سلول های مغزی را احاطه می نماید. این به تشکیل سیستم گلیمفاتیک منجر می گردد که با جمع آوری سموم و مواد زائد از جمله متابولیت ها و پروتئین هایی مانند آمیلوئید بتا که در بیماری آلزایمر نقش دارد، مغز را سم زدایی می نماید.

در ادامه، این سیستم مواد زائد را از مغز خارج نموده، در بدن منتقل می نماید تا در نهایت آن ها را دفع کند. در حالی که خواب هستید، به علت توسعه فضای میان مایع های بینابینی و مغزی-نخاعی، فعالیت سیستم گلیمفاتیک افزایش پیدا می نماید. با توجه به بعضی پژوهش ها، ورزش کردن هم می تواند فعالیت این سیستم را افزایش دهد.

گفته می گردد هنگامی که در سیستم گلیمفاتیک اختلال رخ دهد، این می تواند بعضی بیماری های مغزی و مسائلی مانند مه مغزی و ضعیف شدن حافظه را در پی داشته باشد. پژوهش گران بر این باورند که داشتن یک سیستم پاک سازی سالم در سیستم عصبی، برای سلامتی مغز و پیشگیری از مسائل خطرناکِ عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون، بیماری هانتینگتون و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک بسیار حیاتی است.

بعضی متخصصان اعتقاد دارند اگر در معرض سموم گوناگون قرار بگیرید، به ویژه در درازمدت، به احتمال زیاد باید بیشتر روی سلامت و کارکرد سیستم گلیمفاتیک کار کنید و آن را بهبود ببخشید. این سموم که می توانند روی مغز تأثیر منفی بگذارند، به طور معمول ناشی از مسائل زیر هستند؛

• خوردن غذاهای فرآوری شده و التهابی
• مصرف زیاد الکل
• مصرف مواد مخدر و دخانیات
• استفاده از بعضی داروها
• قرار گرفتن در معرض مواد خارجی مانند فلزات سنگین و آلاینده های زیست محیطی

اگرچه این گزینه ربطی به سموم ندارد، ولی خواب بد و بی کیفیت هم با اختلال های روانی پیوند دارد. افزایش سن هم کارکرد سیستم گلیمفاتیک را مختل می نماید. برای نمونه، ممکن است سطح مایع مغزی-نخاعی، جریان خون به مغز و تپش شریان ها را کاهش دهد. ولی با داشتن سبک زندگی سالم می توان سرعت رخ دادن این مسائل را کاهش داد و سالیان سال در سلامت کامل زندگی کرد.

پاک سازی یا سم زدایی مغز چیست؟

هدف از پاک سازی یا سم زدایی مغز این است که بدن در برابر بیماری های عصبی محافظت گردد و نشانه های مربوط به کارکرد ضعیف مغزی کاهش پیدا نمایند. مردم به طور معمول برای جلوگیری از مسائل زیر به سراغ سم زدایی مغز می فرایند؛

• خستگی
• مه مغزی
• اضطراب
• افسردگی
• از دست دادن حافظه
• آسیب و سکته مغزی
• اعتیاد

این گونه از پاک سازی معمولا شامل چیزهایی مانند استراحت کافی و بالا بردن کیفیت خواب، مصرف مکمل هایی برای بهبود کارکرد مغز، خوردن غذاهای ضدالتهابی، ورزش کردن و روزه گرفتن می گردد.

با اینکه همه این راهکارها می توانند شرایط کلی سلامت روحی و جسمی را بهبود ببخشند، ولی بیشتر متخصصان بر این باورند که برای تقویت سلامت شناختی و فکری به یک پاک سازی و سم زدایی دقیق احتیاج نیست. بدین معنی که شما با داشتن یک سبک زندگی سالم و رعایت نکات سلامتی و دوری از چیزهایی که به بدن آسیب می رسانند، در دراز مدت می توانید از سلامت روانی خود مطمئن شوید و احتیاجی به یک برنامه سم زدایی مغز نداشته باشید.

چگونه مغزتان را سم زدایی کنید؟

با توجه به پژوهش های مرتبط با سلامت روان، شما با یاری 6 راهکاری که در ادامه آورده ایم، می توانید سبک زندگی اتان را دگرگون کنید و به پاک سازی و سم زدایی مغز خود بپردازید.

1. داشتن خواب کافی

استراحت و خواب کافی در شب، یکی از برترین راهکارها برای بهبود فرآیندهای طبیعی سم زدایی در مغز به تعداد می فرایند. عظیمسالان به طور معمول به کم وبیش 7 تا 9 ساعت خواب شبانه احتیاج دارند تا مسئله ای برای کارکرد بدن و مغزشان پیش نیاید. اگر بدخواب هستید و شب ها نمی توانید به آسانی بخوابید، نکته های زیر می توانند یاریتان نمایند؛

• کوشش کنید هر روز در یک ساعت معین به خواب بروید و بیدار شوید، حتی در روزهای تعطیل که مجبور نیستید برای کار و… بیدار شوید. این به تنظیم ریتم شبانه روزی و ساعت زیستی بدن یاری می نماید که روی اندازه انرژی، انگیزه، اشتها و… تأثیر می گذارند.
• در یک اتاق کاملا تاریک و خنک بخوابید.
• از صدای سفید برای جلوگیری از اختلالات یاری بگیرید. این صدا در واقع فرکانس های گوناگونی است که دوران جنینی در رحم مادر را یادآور می گردد و خاصیت آرامش بخشی دارد.
• برای آرام کردن فکر خود، نوشته های آرامش بخش بخوانید. اگر همیشه پیش از خواب فکرهای گوناگونی به فکرتان می رسد، به سراغ نوشتن و خاطره نویسی بروید.
• یک برنامه معین برای خوابیدن در نظر بگیرید. برای نمونه، پیش از خواب دوش آب گرم بگیرید، حرکات کششی انجام دهید، شمع روشن کنید و…
• در درازای روز ورزش کنید تا شب ها آسان تر بخوابید. نزدیک به زمان خواب هم از تمرین های ملایم تر مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و… یاری بگیرید تا بدنتان آرامش پیدا کند و آماده خوابیدن شوید.
• در درازای روز آفتاب بگیرید تا سطح ویتامین D بدن بالا برود و بعلاوه استرستان هم مهار گردد.
• مصرف مکمل هایی مانند ملاتونین، 5-هیدروکسی تریپتوفان، و گیاهانی مانند ریشه سنبل الطیب، کاوا و گیلاس زمستانی را در نظر داشته باشید. با یاری گرفتن از یک پزشک، می توانید این مکمل ها را مصرف کنید و شب ها آسان تر به خواب بروید.

2. رژیم غذایی ضدالتهابی داشته باشید

با توجه به پیوند میان مغز و دستگاه گوارش، رژیم غذایی شما نقش مهمی در سلامتی روحی و روانی اتان ایفا می نماید. مسائل گوارشی و روده ای، مانند سندرم روده نشت نماینده، می توانند التهاب را افزایش دهند و در نتیجه کارکرد بخش های گوناگون بدن از جمله مغز را مختل نمایند و مسائلی مانند افسردگی، خستگی، اضطراب و عدم تمرکز را در پی داشته باشند.

مغز شما همیشه به منابع مواد مغذی از جمله پروتئین، چربی های سالم، آنتی اکسیدان ها، اسیدهای چرب امگا 3، ویتامین و مواد معدنی ضروری احتیاج دارد تا هیچ مسئله ای برایش پیش نیاید. غذاهای مقوی مغز را که در ادامه می بینید، حتما در رژیم غذایی خود در نظر بگیرید تا از سلامت مغزتان مطمئن شوید؛

• سبزیجات، از جمله سبزیجات برگ دار و سبز، چغندر، کلم بروکلی، فلفل دلمه ای و هویج. میوه ها و سبزیجات دارای بیوفلاوونوئید ها، کاروتن ها، پلی فنول ها، تیول ها، آنتوسیانین ها و سایر ویتامین ها و مواد معدنی هستند که با رادیکال های آزاد مبارزه می نمایند.
• میوه های تازه، از جمله انواع توت ها، پرتقال و…
• گیاهان و ادویه هایی مانند زنجبیل، زردچوبه، سیر، رزماری و…
• غذاهای تخمیرشده و پروبیوتیک مانند ماست، کفیر، کیمچی و کلم ترش
• مغزها و دانه ها
• حبوبات
• کربوهیدرات های پیچیده از جمله غلات کامل و سیب زمینی شیرین
• گوشت چهارپایانی که تنها با علف تغذیه شده اند
• ماهی های وحشی و صیدشده مانند قزل آلا، سالمون، ساردین و ماهی خال خالی
• تخم مرغ و گوشت مرغ ها و پرنده های غیرپرورشی و غیرکارخانه ای
• غذاهای سرشار از مس، ویتامین C و منگنز که نقش مهمی در سم زدایی مغز دارند. مرکبات، توت ها، سبزیجات برگ دار، قارچ، گوشت، اسپیرولینا و جلبک جزو این گروه از غذاها هستند.
• چربی های سالم از جمله آووکادو، روغن زیتون، روغن نارگیل و کره چهارپایانی که تنها از علف تغذیه نموده اند.
• شما باید در درازای روز آب زیادی هم مصرف کنید تا بدن سیراب و هیدراته باشد. افزون بر این، چای سبز، چای های گیاهی و قهوه هم نوشیدنی های مناسبی هستند تا بدن را سم زدایی نمایند و انرژی اتان را افزایش دهند.

افزون بر مصرف غذاهایی که ویژگی ضدالتهابی، آنتی اکسیدانی و ضدسرطانی دارند، باید از خوردن غذاهای ناسالم که ایمنی بدن را کاهش می دهند هم دوری کنید. این غذاها شامل چیزهایی مانند گوشت های فرآوری شده، غذاهای حاوی روغن های گیاهی فرآوری شده و چربی ترانس، شکر افزوده شده و به طور کلی هر گونه خوراکی که کاملا فرآوری شده است، می شوند.

بعلاوه اگر با مسائل گوارشی، مه مغزی، ترش کردن و سوزش معده دست وپنجه نرم می کنید، باید بعضی خوراکی ها را از رژیم خود حذف کنید. این خوراکی ها گزینه های زیر را در بر می گیرند؛

• وعده های غذایی بسیار عظیم و سنگین، به ویژه پیش از خوابیدن
• غذاهای پرادویه و اسیدی مانند مرکبات، سرکه و فلفل
• کافئین موجود در قهوه و شکلات
• الکل
• نعناع

3. ورزش کنید

شواهدی وجود دارند که نشان می دهند ورزش می تواند فعالیت سیستم گلیمفاتیک را افزایش دهد و بعلاوه انعطاف و شکل پذیری مغز را بیشتر کند. این شکل پذیری نقش مهمی در یادگیری و حافظه دارد. افزون بر این، ورزش به شما یاری می نماید تا با استرس کنار بیایید، شب ها عمیق تر به خواب بروید و به طور کلی انرژی بیشتری داشته باشید.

عظیمسالان باید دست کم 150 دقیقه ورزش متعادل در هفته داشته باشند که می توانند آن را در چند جلسه کوتاه تقسیم نمایند. با توجه به کمبود وقت، کرونا و نرفتن به باشگاه و… شما می توانید به سراغ تمرین های تناوبی و تنشی (HIIT) بروید تا افزون بر سلامت کلی بدن، سلامت مغز و عواملی مانند جریان خون به مغز، کارکرد میتوکندری و جلوگیری از زوال عقل را هم بهبود ببخشید.

کوشش کنید یک برنامه تمرینی مجذوب کننده آماده کنید و به سراغ تمرین های گوناگون بروید تا افزون بر به چالش کشیدن بدن، سرگرم هم شوید و از ورزشتان لذت ببرید. دویدن، وزنه زدن، پیاده روی، دوچرخه سواری، تای چی یا یوگا، پایکوبی، شنا کردن و… می توانند گزینه های خوبی باشند که تفریح های لذت بخشی هم به تعداد می فرایند.

4. روزه داری متناوب

به نظر می رسد روزه گرفتن می تواند با تأثیر گذاشتن روی پروتئین های مؤثر در پیری مغز و کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب، از مغز در برابر بیماری های عصبی محافظت کند.

با توجه به پژوهش ها، روزه داری و ورزش کردن منجر به تحریک فراوری یک گونه پروتئین در سلول های عصبی می شوند. این پروتئین نقش مهمی در یادگیری، حافظه و ساخت سلول های عصبی نو در بخش هیپوکامپ مغز ایفا می نماید. افزون بر این، تأثیر آن روی کارکرد میتوکندری هم می تواند سلامت مغز را بهبود ببخشد. بعضی پژوهش ها که بیشتر روی جانوران اجرا شده اند، نشان داده اند روزه داری ممکن است به تقویت حافظه کاری، هوشیاری و یادگیری یاری کند و بعلاوه کارکرد فیزیکی و انرژی را هم بهبود ببخشد.

5. تا جای ممکن از سموم دوری کنید

اگرچه دوری کردن از همه مواد شیمیایی و سموم ممکن است نشدنی باشد، ولی کوشش کنید تا جای ممکن از قرار گرفتن در معرض سموم مانند دود سیگار، مواد مخدر، داروهای غیرضروری و… جلوگیری کنید.

بهتر است از این پس از غذاها، محصولات و مواد آرایشی ارگانیک بهره ببرید و مواد شیمیایی را از خودتان دور بسازید. با مصرف محصولات و غذاهای طبیعی، می توانید از قرار گرفتن در معرض آلودگی ها و سموم جلوگیری کنید تا دیگر خبری از تأثیرات منفی آفت کش ها، علف کش ها و سایر مواد شیمیایی نباشد.

اگر احساس کردید در معرض فلزات سنگین قرار گرفته اید، مثلا ماهی های پرورشی، آب آلوده، پرنماینده های دندان و محصولات تمیزکاری در خانه، حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک شما ممکن است راهکارها و سم زدایی های گوناگونی مانند سونای مادون قرمز را برایتان تجویز کند.

6. به سراغ مکمل ها بروید

شما با استفاده از بعضی داروهای نوتروپیک و گیاهان دارویی و مکمل هایی برای تغذیه کبد، کلیه ها، روده و مغز، می توانید توانایی طبیعی بدن برای سم زدایی مغز را تقویت کنید. با توجه به سلامت فعلی اتان و هدفی که دارید، می توانید از مکمل های زیر بهره ببرید؛

• خار مریم برای بهبود کبد
• قارچ های دارویی برای بهبود کلی سیستم ایمنی بدن
• نیکوتین آمید آدنین دی نوکلئوتید برای بهبود کارکرد میتوکندری
• ال-گلوتامین برای بهبود دستگاه گوارش
• ویتامین C به اسم آنتی اکسیدان
• عصاره چای سبز برای افزایش انرژی و اثرات آنتی اکسیدانی
• پروبیوتیک ها برای بهبود کارکرد روده و سلامت میکروبیوم ها

خطرات و عوارض جانبی سم زدایی مغز

اگر بیشتر این راهکارها و ترفندها برای شما تازگی دارند، بهتر است کار خود را به آرامی شروع کنید و به خودتان فشار نیاورید. احتیاجی نیست بلافاصله همه این نکات را در زندگی خود لحاظ کنید، پس عجله نکنید و بگذارید با گذشت زمان و سازگار شدن با این دگرگونی ها، آرام آرام سبک زندگی اتان را تغییر دهید.

همیشه هر تغییری که در زندگی اتان ایجاد می کنید، نشانه ها و عوارضی دارند. ولی نشانه های سم زدایی بدن کدامند؟ اگرچه ممکن است بسیاری از این نشانه ها و عوارض جانبی ناشی از سم زدایی مغز نباشند، ولی به طور کلی هر زمان که به سراغ یک رژیم غذایی تازه بروید، ورزش کنید، مکمل مصرف کنید و… معمولا با نشانه های زیر روبه رو می شوید؛

• سردرد
• خستگی و کم خوابی
• ادرار زیاد
• شل شدن مدفوع و ناراحتی گوارشی
• هوس کردن غذاهای شیرین و کربوهیدرات ها
• حالت تهوع
• دردهای عضلانی
• زودرنجی

این نشانه ها به طور معمول پس از گذشت یک تا دو هفته از میان می فرایند، ولی اگر ادامه پیدا کردند یا بدتر شدند، حتما دست از برنامه هایتان بکشید و بعلاوه به سراغ یک پزشک بروید. حتی شاید بهتر باشد پیش از به کارگیری این ترفندها با یک پزشک مشورت کنید. افزون بر این، اگر به بیماری ها و مسائل کبدی، کلیوی، دیابت و آلزایمر مبتلا هستید، حتما پیش از پاک سازی و سم زدایی مغز به پزشک خود مراجعه کنید و دیدگاه او را بپرسید.

سخن پایانی

اگرچه بسیاری از مردم گمان می نمایند تنها کلیه ها وظیفه سم زدایی و پاک سازی را در بدن بر عهده دارند، ولی سیستمی به نام سیستم گلیمفاتیک وجود دارد که سم زدایی مغز و دفع کردن سموم و مواد زائد را انجام می دهد و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

شما با داشتن یک سبک زندگی سالم در درازمدت، می توانید از کارکرد مناسب این سیستم مطمئن شوید و خیالتان کاملا از سلامت مغزتان آسوده باشد. ولی اگر احساس می کنید مغزتان به یک پاک سازی حسابی احتیاج دارد و همیشه درگیر مسائلی مانند کمبود انرژی و انگیزه، افسردگی، اضطراب و بدخوابی هستید، بدون شک باید تغییراتی در زندگی خود ایجاد کنید.

راهکارهای گوناگونی برای تقویت سیستم گلیمفاتیک وجود دارند که از میان آن ها می توان به استراحت کافی، مصرف غذاهای ضدالتهابی، ورزش کردن، روزه گرفتن، دوری کردن از سموم و مصرف مکمل ها اشاره نمود. با یاری گرفتن از یک پزشک و دگرگون کردن سبک زندگی تان، می توانید به تقویت سیستم سم زدایی مغز یاری کنید و جلوی بسیاری از بیماری های خطرناک را بگیرید. پس نکته هایی را که در این نوشتار آنالیز کردیم، از قلم نیاندازید.

این مطلب فقط جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت وبلاگ افرا مگ را بخوانید.

منبع: Dr. Axe