راهکارهایی برای تعیین اصالت و سلامت مواد غذایی - وبلاگ افرا

به گزارش وبلاگ افرا، تولید مواد غذایی برای آحاد مردم، یکی از مهم ترین فعالیت هایی است که به صورت دائمی در گوشه و کنار جهان انجام می شود اما نکته بااهمیت دیگری که در کنار این فعالیت، بایستی مورد توجه قرار گیرد، اصالت سنجی این گونه خوراکی ها است. محققان کشور راهکارهای مهم دراین باره را مورد بررسی قرار داده اند.

به گزارش وبلاگ افرا، اصالت سنجی مواد غذایی، فرایندی است که شرحات برچسب روی ماده غذایی را مورد آنالیز و تطابق قرار می دهد. این فرایند شامل خاستگاه (گونه ها، ناحیه جغرافیایی یا ژنتیکی)، روش تولید (سنتی، ارگانیک، روش های تجاری خارج از محدوده) یا فناوری های فرآوری (پرتودهی، انجماد، گرمایش و ریزموج) هستند. بیان کیفیت در محصولات غذایی با ارزش بالا خیلی مهم و مورد توجه است، زیرا این محصولات اغلب هدف تقلب قرار می گیرند.

به بیان متخصصان و بر اساس تعریف، اصطلاح اصالت سنجی در کنترل مواد غذایی به تأیید تمام الزامات مربوط به شرح محصول قانونی یا تشخیص اظهارات تقلبی با توجه به نکات زیر اطلاق می شود: 1) جایگزینی با مواد ارزان تر اما مشابه، 2) استفاده از مواد تقلبی یا فرایندهای غیرقانونی و 3) خاستگاه مواد غذایی. امروزه به علت جهانی شدن بازارهای مواد غذایی و درنتیجه افزایش تنوع و دسترسی محصولات غذایی کشورهای مختلف، مصرف کنندگان به طور فزاینده ای علاقه مند به اطلاع از خاستگاه جغرافیایی و نحوه تولید محصولات غذایی هستند و بر این اساس، روش های تضمین کیفیت و مشخص اصالت مواد غذایی ازنقطه نظر تجاری و قانونی از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

در این رابطه، محققانی از پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، پژوهشی را انجام داده اند که در آن اصالت سنجی و تشخیص تقلب در مواد غذایی با استفاده از تکنیک های موسوم به انگشت نگاری آنالیز شده اند.

در این پژوهش مروری، انواع فنون انگشت نگاری مورداستفاده در شناسایی و تشخیص تقلب بر اساس آنالیز اثرانگشت مواد غذایی موردآنالیز قرار گرفته اند و به مزایا و معایب هر یک از فنون پرداخته شده است.

بر اساس یافته های این تحقیق، فنون انگشت نگاری شامل انگشت نگاری کروماتوگرافی، انگشت نگاری الکتروفورز، انگشت نگاری طیف سنجی و انگشت نگاری حسگرهای الکترونیکی هستند و در حال حاضر از میان این فنون، روش های کروماتوگرافی مایع (LC)، کروماتوگرافی گازی (GC)، طیف سنجی های مادون قرمز نزدیک (NIR) و مادون قرمز متوسط (MIR)، رامان (Raman)، تصویربرداری ابر طیفی (HSI) و رزونانس مغناطیسی هسته (NMR) به عنوان ابزارهای تحلیلی مرسوم موجود هستند و برای جلوگیری از تقلب مواد غذایی به کار گرفته می شوند.

محمد ابونجمی، دانشیار و پژوهشگر گروه مهندسی فنی کشاورزی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران و دیگر همکارش در این تحقیق می گویند: فنون NIR، MIR و Raman و هم چنین فنون انگشت نگاری حسگر-مبنا شامل بینی الکترونیکی (E-Nose)، زبان الکترونیکی (E-Tongue) و چشم الکترونیکی (E-Eye)، دارای مزایای بسیار مهمی از قبیل آنالیز سریع، پیشرفته و غیر-مخرب با هزینه های پایین هستند. انگشت نگاری مواد غذایی در ترکیب با ابزارهای شیمی سنجی یک تکنیک ارزشمند برای تشخیص تقلب و کنترل مواد غذایی به شمار می آید.

آن ها می افزایند: در دو دهه گذشته، بسیاری از فنون تحلیلی برای شناسایی و پروفایلینگ استفاده شده اند که در حال حاضر حساس تر قابل اعتماد در و سریع تر هستند. همچنین این فنون برای کسب نتایج دقیق تر، به صورت ترکیبی استفاده می شوند. علاوه بر این امکان استفاده از ترکیب رایانه ها با فنون تحلیلی برای ذخیره نتایج در پایگاه های داده وجود دارد.

ابونجمی و همکارش تأکید دارند که از میان روندهای تحلیلی، فنون انگشت نگاری طیف سنجی تنها فنونی هستند که می توانند خاستگاه مواد غذایی را ردیابی کنند.

این نتایج که می توانند برای بهبود شرایط تولید و ارزیابی مواد غذایی به شیوه های مطمئن، راهکارهای مفیدی را ارائه دهند، در فصل نامه بهداشت مواد غذایی وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز منتشر شده اند.