نرخ ارز در بازار آزاد چگونه معین می گردد؟ - وبلاگ افرا

به گزارش وبلاگ افرا، نرخ دلار در بازار غیررسمی و آزاد ایران چگونه مشخص می گردد؟ این پرسشی است که پاسخ های متفاوتی برای آن است. به غیر از دلاری که از سوی دولت قیمت گذاری می گردد، در دوره های مختلف عوامل متعددی در مشخص نرخ این ارز در بازار داخلی ایران مؤثر بوده است. برای سال های طولانی نرخ حواله درهم و میزان عرضه و تقاضا در صرافی های دوبی روی نرخ دلار آزاد ایران تأثیر داشته است ولی پس از محدود شدن راه های نقل و انتقال ارز از طریق امارات اکنون مناطق دیگری در اطراف ایران همانند عراق و افغانستان هم به تأثیرگذاران قیمت ارز در کشور ما پیوسته اند.

به گزارش وبلاگ افرا، ایران در ادامه نوشت: این روزها درکنار قیمت های متنوعی مانند دلار دولتی، بازار ثانویه، صرافی ها و... که در سایت ها منتشر می شود، دلار سلیمانیه عراق و هرات افغانستان هم طرفدار زیادی دارد.

درحالی که نرخ ارزهای مختلف براساس فرمول های اقتصادی به نسبت ثابتی مانند تفاضل نرخ تورم یا شاخص جهانی هر ارز معین می شود، در کشور ما به دلیل اعمال تحریم و محدودیت در مبادلات بانکی دایره عوامل مؤثر بر نرخ ارز گسترده تر از سایر کشورهاست.

محمد طبیبیان، اقتصاددان درکانال تلگرامی خود پاسخ به این پرسش که چه عواملی نرخ ارز را در یک اقتصاد معین می نمایند؟ می گوید: ارز هم مثل هر کالا یا دارایی دیگر دارای یک قیمت نسبی و یک قیمت اسمی است. در اقتصاد آنچه قیمت تلقی می شود در واقع قیمت نسبی هر کالا است. قیمت نسبی دلار به این برمی شود که مردم چگونه خیار، خربزه، نان، جوراب، سکه طلا، مستغلات و... را با دلار مقایسه می نمایند و چه عواملی سبب می شود که مردم در یک روز قیمت نسبی بالاتری برای دلار نسبت به روز قبل معین نمایند. قیمت نسبی را هم برای همه چیز عرضه و تقاضا معین می نماید. درمجموع چهارعامل تراز بازرگانی خارجی، تراز مبادله خارجی (نسبت قیمت کالاهای صادراتی و وارداتی)، شرایط سیاسی و کسر بودجه های دولت در معین قیمت نسبی ارز مؤثرند. عامل اساسی دیگری که در معین قیمت ارز دخیل است و قیمت اسمی آن را معین می نماید نرخ تورم داخلی در مقایسه نرخ تورم خارجی است. اگر نرخ تورم در داخل بالاتر از نرخ تورم خارجی باشد ارزش پول داخلی کاهش یافته و قیمت پول خارجی را افزایش می دهد.

اما در سال های گذشته صرافی برخی از کشورها مانند امارات (دوبی) نقش زیادی درمعین نرخ دلار صرافی های ایران و بازار آزاد داشته اند.

نقش دوبی میان عراق و افغانستان توزیع گردیده است

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات در این باره گفت: با توجه به حجم بالای تجارت خارجی ایران و امارات این کشور در معین قیمت دلار ایران تأثیرگذار بوده است. درشرایط قبل از تحریم از حدود 40 میلیارد دلار صادرات ایران حدود 30 میلیارد دلار آن از طریق امارات انجام می شد. در مجموع دوبی پایگاه ری اکسپورت (صادرات مجدد) ایران بوده است و پس از چین دومین شریک تجاری کشورماست.

مسعود دانشمند اضافه نمود: دراین دوره صادرنمایندگان بزرگ ایران همانند واحدهای پتروشیمی و معدنی در بانک های امارات بخصوص دوبی حساب داشتند و درآمد ارزی آنها همان جا منتقل و صرف واردات کالا می شد. این اقدام باعث یک چرخه دلاری دربازار دوبی و یک چرخه ریالی در بازار ایران می شد. ریال به صرافی های دوبی داده می شد و دلار گرفتن می شد.

وی شرح داد: به دلیل حجم بالای مبادلاتی که میان ایران و امارات انجام می شد، نرخ دلار در دوبی به طور مستقیم بر بازار ایران تأثیر داشت، اما پس از اعمال تحریم ها این نقش کمرنگ تر گردیده است.

براساس گفته های وی نقشی که دوبی در گذشته به تنهایی بازی می کرد، هم اکنون بین عراق، افغانستان و دوبی توزیع گردیده است. اما هنوز به ثبات نرسیده است.

وی با اشاره به اینکه هنوز دوبی به صورت قطعی جایگزینی پیدا ننموده است، گفت: سلیمانیه و اربیل سعی دارند این نقش را بازی نمایند اما مبادلات تجاری ایران با این مناطق تنها 10 درصد از مبادلاتی است که ایران با دوبی دارد. از سوی دیگر هرات افغانستان نیز به دلیل محدودیت مبادلات ارزی و تجاری نیز نتوانسته است نقش برجسته ای داشته باشد.

دانشمند ادامه داد: در صورتی که مبادلات ارزی ایران از دوبی به سوی مسقط تغییر مسیر دهد می توان امیدوار بود که در آینده عمان این نقش را برعهده بگیرد.

صرافی های سلیمانیه و اربیل به میدان می آیند

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق نیز گفت: در دورانی که صرافی های دوبی همکاری حداکثری با صرافی های ایران داشتند، امکان رشد صرافی های اقلیم کردستان عراق مانند سلیمانیه و اربیل وجود نداشت. پس از کاهش همکاری میان صرافی های دوبی و ایران نیز براساس سیاست دولت صرافی های ایران تعطیل شد و این بستر فراهم نشد.

یحیی آل اسحاق اضافه نمود: اکنون بسترهای همکاری میان صرافی های دوطرف فراهم گردیده است. البته بانک مرکزی ایران درحال رفع کردن برخی از مشکلاتی است که دراین زمینه وجود دارد. علاوه براین باید میان صرافی های دو طرف مذاکراتی برای ایجاد اعتماد برگزار شود. به گفته وی با حل مشکلات و رشد همکاری ها صرافی های سلیمانیه و اربیل می توانند در مبادلات ارزی ایران نقش پررنگ تری بازی نمایند.

وی تأکید کرد: حجم مبادلات تجاری ایران و عراق در کالاهای غیرنفتی حدود 6 میلیارد دلار در سال و با احتساب کالاهای نفتی به 11 میلیارد دلار می رسد که طی ماه های اخیر با رشد 23 درصدی همراه بوده است. آل اسحاق اضافه نمود: البته هم اکنون ایران و عراق برپایه دلار با یکدیگر مبادله ای ندارند اما بحث صرافی ها متفاوت است.

نقش ارزی افغانستان

در میان نرخ هایی که برای دلار عنوان می شود، دلار مشهد به طور معمول ارزان تر از تهران است که علاوه بر بعد مسافت قیمت دلار در آنسوی مرز یعنی افغانستان بر آن تأثیر می گذارد. درواقع نرخی که در بازار سرای شهزاده در کابل برای دلار معین می شود بر نرخ دلار مشهد و سپس تهران تأثیر می گذارد.

رئیس هیأت مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان درباره نقش افغانستان در معین نرخ دلار در ایران گفت: هم اکنون حجم مبادلات ارزی درافغانستان چندان زیاد نیست. با وجود این ورود دلار از این کشور به ایران توسط واسطه ها یا کارگران در نرخ ها تأثیر دارد.

علا میرمحمد صادقی اضافه نمود: هر چه مبادلات تجاری میان دو کشور افزایش یابد تأثیر مبادلات ارزی این کشور در ایران بیشتر می شود. طی سالیان گذشته در تجارت خارجی کمتر به کشورهای همسایه توجه نموده ایم. این درحالی است که می توان از ظرفیت های این کشورها استفاده کرد و نیازهای کشور را با سرعت و هزینه کمتری تأمین کرد.