روماتیسم؛ علائم، دلایل، داروها، رژیم غذایی و درمان های خانگی - وبلاگ افرا

به گزارش وبلاگ افرا، آرتریت روماتوئید (RA) یا روماتیسم، یک بیماری خودایمنی و بعلاوه یک بیماری سیستمیک است. بیماری سیستمیک به این معنی است که می تواند کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. روماتیسم زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بافت های سالم بدن را با مهاجمان خارجی اشتباه می گیرد.

در مبتلایان به روماتیسم، التهابی که در اثر واکنش سیستم ایمنی ایجاد می گردد همان چیزی است که به قسمت های مختلف بدن مانند مفاصل، ریه ها، چشم ها و قلب آسیب می رساند. اگرچه داروهای تازه به طور چشمگیری به کنترل علائم آرتریت روماتوئید یاری می نمایند، اما نوع شدید آن می تواند باعث از کارافتادگی گردد. تا خاتمه این مقاله از وبلاگ افرا مگ همراه ما بمانید تا با علائم، دلایل و نحوه درمان روماتیسم آشنا شوید.

تفاوت روماتیسم با آرتروز

روماتیسم یک بیماری خودایمنی است که باعث التهاب مفاصل می گردد و درد، سفتی و تورم ایجاد می نماید. بسیاری از علائم آرتروز یا استئوآرتریت مشابه روماتیسم است. اما این بیماری به دلیل ساییدگی و پارگی مفاصل رخ می دهد. از سوی دیگر، بیماری روماتیسم مفاصل یکسانی را در هر دو طرف بدن تحت تأثیر قرار می دهد، اما آرتروز ممکن است فقط یک سمت را درگیر کند.

علائم و نشانه های روماتیسم

معمولاً علائم و نشانه های آرتریت روماتوئید در مچ دست، دست ها یا پاها دیده می گردد و شامل موارد زیر است:

• احساس درد در بیش از یک مفصل
• سفتی در بیش از یک مفصل که بیش از 30 دقیقه طول بکشد
• تورم در بیش از یک مفصل
• درگیر شدن دو مفصل متقارن
• تب درجه پایین
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• ضعف
• بدشکلی مفصل
• عدم ثبات در هنگام راه رفتن

علائم روماتیسم ممکن است به آرامی شروع و به مرور زمان بدتر گردد. معمولاً در این بیماران دوره هایی به نام شعله ور شدن رخ می دهد که در طی آن ها علائم بدتر می گردد. استرس، فعالیت بیش از حد یا قطع مصرف داروها می تواند باعث تشدید علائم روماتیسم گردد. در صورت از بین رفتن علائم یا کاهش آن ها، دوره بهبودی شروع می گردد. بیشتر بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید در طول زندگی خود به طور مکرر دوره های عود و بهبودی را تجربه می نمایند.

معمولاً روماتیسم مفاصل یکسانی را در هر دو طرف بدن تحت تأثیر قرار می دهد. درد و سفتی مفاصل پس از خواب یا یک دوره بی تحرکی بدتر می گردد. روماتیسم شدید می تواند عوارض دیگری را در سراسر بدن ایجاد کند و باعث آسیب مفصلی و از کارافتادگی گردد.

دلیل روماتیسم

دقیقاً تعیین نیست که چه عاملی باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و ابتلا به آرتریت روماتوئید می گردد. به نظر می رسد که در برخی افراد عوامل ژنتیکی احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. گفته می گردد که در این افراد باکتری یا ویروس باعث ایجاد آرتریت روماتوئید می گردد.

در مبتلایان به روماتیسم آنتی بادی های سیستم ایمنی به سینوویوم (پوشش صاف مفصل) حمله می نمایند. بروز این اتفاق باعث درد، التهاب و درنتیجه ضخیم شدن سینوویوم می گردد. اگر بیماری درمان نگردد، التهاب به غضروف (بافت همبندی که در انتهای استخوان ها قرار گرفته است) حمله نموده و آن را از بین می برد. علاوه بر این، ممکن است تاندون ها و رباط هایی که مفصل را در کنار هم نگه می دارند، ضعیف و کشیده شوند. در نهایت، مفصل شکل و پیکربندی خود را از دست می دهد.

عوامل خطر

افراد زیر بیش از دیگران در معرض ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند:

• افراد بالای 60 سال
• زنان
• افراد دارای ویژگی های ژنتیکی خاص
• زنانی که هرگز زایمان ننموده اند
• مبتلایان به چاقی
• افراد سیگاری یا افرادی که وقتی کودک بودند والدین شان سیگار می کشیدند

عوارض روماتیسم

در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید احتمال ابتلا به بیماری های زیر افزایش می یابد:

• بیماری قلبی
• چاقی
• دیابت
• فشار خون بالا

آسیب مفصلی ناشی از روماتیسم می تواند انجام فعالیت های روزانه را سخت کند. از سوی دیگر، این بیماری غیرقابل پیش بینی است و غالباً شخص از زمان شعله ور شدن آن بی اطلاع است. این موضوع باعث افسردگی، اضطراب، استرس و مسائل شغلی می گردد. در این بیماران خطر ابتلا به مسائل زیر هم بیشتر است:

• سندرم تونل کارپال که می تواند باعث درد، بی حسی و گزگز در انگشتان و بخشی از دست گردد.
• التهاب که می تواند ریه ها، قلب، عروق خونی، چشم ها و سایر قسمت های بدن را تحت تأثیر قرار دهد.
• میلوپاتی گردنی که به دلیل التهاب و تخریب بافت سینوویال در ستون فقرات گردنی رخ می دهد.
• واسکولیت یا التهاب عروق خونی که روی جریان خون بافت ها و عملکرد اندام ها تأثیر می گذارد.

آرتریت روماتوئید احتمال ابتلا به عفونت ها، سرماخوردگی، آنفولانزا، ذات الریه و کووید-19 را به ویژه در افرادی که از داروهای سرکوب نماینده سیستم ایمنی برای کنترل بیماری استفاده می نمایند، افزایش می دهد. این بیماران باید سالانه واکسن آنفولانزا را دریافت نمایند.

تشخیص روماتیسم

ممکن است تشخیص آرتریت روماتوئید در مراحل اولیه برای پزشک سخت باشد. چون علائم آن شباهت زیادی به سایر بیماری ها دارد. توصیه می گردد که ظرف 6 ماه پس از شروع علائم، بیماری تشخیص داده گردد تا درمان در اسرع وقت شروع گردد.

پزشک علائم بالینی التهاب را آنالیز نموده و از بیمار درباره زمان شروع علائم و شدت آن ها سؤال می نماید. بعلاوه یک معاینه بدنی انجام می دهد تا وجود تورم، محدودیت های عملکردی یا سایر نشانه های غیرعادی را آنالیز کند. ممکن است پزشک آزمایش هم توصیه کند، از جمله:

1. آزمایش خون

آزمایش هایی که می توانند به تشخیص آرتریت روماتوئید و رد سایر بیماری ها یاری نمایند، عبارتند از:

• آنتی بادی علیه پپتید سیترولینه حلقوی (Anti CCP): در خون اغلب بیماران مبتلا به روماتیسم وجود دارد.
• فاکتور روماتوئید: وجود این فاکتور در خون می تواند نشانه ابتلا به آرتریت روماتوئید باشد.
• سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR یا sed rate): افزایش سرعت رسوب گلبول های قرمز نشان دهنده وجود التهاب است.
• پروتئین واکنشگر C یا CRP: التهاب به افزایش CRP منجر می گردد.

2. تصویربرداری پزشکی

تصویربرداری با اشعه ایکس یا ام آر آی (MRI) به پزشک در تشخیص نوع آرتریت و آنالیز نحوه پیشرفت آرتریت روماتوئید در طول زمان یاری می نماید.

معیارهای تشخیصی

معیارهای زیر برای تشخیص آرتریت روماتوئید توصیه می شوند:

• تورم حداقل در یک مفصل وجود دارد و دلیل دیگری ندارد.
• نتیجه حداقل یکی از آزمایش های خون نشان دهنده روماتیسم است.
• علائم حداقل به مدت 6 هفته طول می کشند.

سایر بیماری ها با علائم مشابه

پزشک باید آرتریت روماتوئید را از سایر بیماری هایی که علائم مشابه دارند، تشخیص دهد. از جمله:

• آرتروز
• لوپوس
• آرتریت پسوریازیس (PSA)
• (Sjogrens syndrome)
• آرتریت عفونی
• (Lyme disease)

درمان روماتیسم

اگر فردی به آرتریت روماتوئید مبتلا باشد، پزشک او را به متخصص روماتولوژی ارجاع می دهد تا تحت درمان قرار گیرد. هدف از درمان عباتست از:

• جلوگیری از شعله ور شدن بیماری و کاهش شدت آن در صورت وقوع
• کاهش التهاب مفاصل
• تسکین درد
• به حداقل رساندن کاهش عملکرد که از درد یا آسیب مفصل ناشی می گردد
• کاهش سرعت آسیب مفاصل و اندام ها یا جلوگیری از بروز آن

1. دارودرمانی

برخی از داروها می توانند به کنترل علائم و کاهش سرعت پیشرفت بیماری یاری نمایند. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن و ناپروکسن را می توان بدون احتیاج به نسخه پزشک از داروخانه تهیه کرد. استفاده از این داروها در طولانی مدت و در دوزهای بالا ممکن است به بروز عوارض جانبی زیر منجر گردد:

• کبودی
• زخم معده
• فشار خون بالا
• مسائل کلیوی و کبدی

کورتیکواستروئیدها (کورتون ها) درد و التهاب را تسکین می دهند و سرعت آسیب مفاصل را کم می نمایند. اما نمی توانند آرتریت روماتوئید را درمان نمایند. اگر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مؤثر نباشند، پزشک ممکن است استروئید را به داخل مفصل تزریق کند. معمولاً این کار به سرعت باعث تسکین بیماری می گردد، اما تأثیر آن متغیر است و بسته به شدت علائم ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد.

کورتیکواستروئیدها به کنترل علائم حاد یا شعله ور شدن بیماری یاری می نمایند. با این حال، پزشک به دلیل تأثیر این داروها بر بافت نرم مفاصل، ترزیق آن ها را به حداکثر سه بار در سال محدود می نماید.

داروهای ضدروماتیسمی اصلاح نماینده بیماری

پزشکان استفاده از داروهای ضدروماتیسمی اصلاح نماینده بیماری (DMARDs) را به تنهایی یا همراه با سایر درمان ها برای افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید میانه تا شدید توصیه می نمایند. متوترکسات (Methotrexate) یک نمونه داروی DMARD است.

داروهای ضدروماتیسمی اصلاح نماینده بیماری بر نحوه عملکرد سیستم ایمنی تأثیر می گذارند. آن ها می توانند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهند و به وسیله تداخل با سیستم ایمنی بیش فعال از آسیب دائمی مفاصل و سایر بافت ها جلوگیری نمایند. معمولاً بیماران باید یک DMARD را برای تمام عمر مصرف نمایند.

این نوع داروها زمانی مؤثرتر هستند که شخص در مراحل اولیه آرتریت روماتوئید از آن ها استفاده کند. با این حال، ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا کاملاً اثربخشی آن ها تعیین گردد. برخی از افراد مجبور هستند انواع مختلفی از داروهای DMARD را امتحان نمایند تا برترین گزینه درمانی انتخاب گردد. عوارض جانبی داروهای ضدروماتیسمی اصلاح نماینده بیماری شامل موارد زیر می گردد:

• آسیب کبدی
• اختلالات مربوط به سیستم ایمنی
• افزایش خطر ابتلا به عفونت
• ریزش مو
• زخم دهان
• حالت تهوع، ناراحتی معده و مدفوع شل

درمان های بیولوژیکی

درمان های بیولوژیکی، از جمله داروهای مهارنماینده ی فاکتور نکروز تومور-آلفا (TNF-alpha) نحوه عملکرد سیستم ایمنی را تغییر می دهند. هنگامی که بدن انسان با عفونت یا تهدید دیگری روبرو می گردد، TNF-alpha یک ماده التهابی فراوری می نماید. مهارنماینده های TNF-alpha این ماده را سرکوب نموده و به جلوگیری از التهاب یاری می نمایند.

این داروها می توانند درد، سفتی و خشکی مفاصل در صبح و تورم مفاصل را کاهش دهند. معمولاً بیماران دو هفته پس از شروع درمان متوجه بهبودی می شوند. برخی از مهارنماینده های فاکتور نکروز تومور-آلفا عبارتند از:

• آدالیمومب (Adalimumab)
• اتانرسپت (Etanercept)
• گولیموماب (Golimumab)
• اینفلیکسیماب (Infliximab)

استفاده از این داروها ممکن است با بروز عوارض جانبی زیر همراه باشد:

• افزایش خطر عفونت
• لوپوس
• نارسایی احتقانی قلب
• آسیب غلاف میلین که معمولاً از رشته های عصبی محافظت می نماید
• واکنش های پوستی

2. کاردرمانی یا فیزیوتراپی

یک کاردرمانگر می تواند به بیمار در یادگیری روش های تازه و مؤثر برای انجام وظایف روزانه یاری کند. این کار فشار واردشده به مفاصل دردناک را به حداقل می رساند. فیزیوتراپیست می تواند بیماران را در زمینه استفاده از وسایل یاریی مانند عصا هدایت کند و یک برنامه ورزش مناسب در اختیارشان قرار دهد.

3. جراحی

در برخی موارد، ممکن است پزشک به منظور درمان مسائل زیر جراحی را توصیه کند:

• ترمیم مفاصل آسیب دیده
• اصلاح ناهنجاری ها
• کاهش درد

از جراحی هایی که معمولاً برای این بیماران انجام می گردد، می توان به آرتروسکوپی (برداشتن بافت ملتهب مفصل) و آرتروپلاستی (تعویض کامل مفصل) اشاره نمود.

4. درمان های خانگی

استراتژی های زیر می توانند به بیمار در کنترل علائم آرتریت روماتوئید یاری نمایند:

• استراحت، به خصوص در هنگام شعله ور شدن علائم
• ورزش هایی مانند شنا برای ارتقای شرایط سلامت، بهبود تحرک و تقویت عضلات اطراف مفصل
• کنترل وزن که می تواند از وارد آمدن فشار اضافی روی مفاصل جلوگیری کند
• استفاده از کیسه آب گرم یا سرد
• مدیتیشن یا تنفس عمیق برای کاهش استرس

5. درمان های مکمل

برخی از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید از درمان های مکمل زیر استفاده می نمایند، اما شواهد علمی کمی برای تأیید این کار وجود دارد:

• طب سوزنی
• ماساژ
• استئوپاتی ()

6. رژیم غذایی

یک رژیم غذایی متنوع و متعادل به کنترل التهابی که باعث روماتیسم می گردد، یاری می نماید. بیماران می توانند با استفاده از رژیم غذایی وزن خود را کنترل نمایند تا فشار روی مفاصل کمتر گردد. رژیم مدیترانه ای گزینه خوبی برای بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید محسوب می گردد. این رژیم غذایی بر مصرف غذاهای ضد التهاب زیر تمرکز دارد:

• میزان زیادی میوه و سبزیجات تازه که غنی از آنتی اکسیدان هستند.
• ماهی های چرب مانند سالمون یا ماهی تن که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند.
• روغن زیتون که به دلیل داشتن چربی غیراشباع برای سلامت قلب مفید است.
• آجیل که منبع خوب چربی های غیراشباع و سایر مواد مغذی است.
• غلات کامل که دارای فیبر و آنتی اکسیدان هستند و به حفظ سلامت قلب یاری می نمایند.
• حبوبات، از جمله نخود و لوبیا، که حاوی پروتئین هستند.

افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید باید برای تقویت استخوان های خود از غذاهای غنی از کلسیم استفاده نمایند. چون برخی از داروهای تجویزشده برای این بیماری خطر پوکی استخوان را افزایش می دهند. لبنیات کم چرب و سبزیجات با برگ سبز تیره از منابع خوب کلسیم به شمار می فرایند. با توجه به اینکه در زمان شعله ور شدن علائم ممکن است کم خونی رخ دهد و باعث خستگی گردد، این بیماران باید غذاهای غنی از آهن را در رژیم غذایی خود بگنجانند، از جمله:

• انواع گوشت کم چرب
• غلات صبحانه غنی شده با آهن
• حبوبات

پیشگیری از روماتیسم

محققان در پی راهکاری برای پیشگیری از آرتریت روماتوئید هستند، اما روش خاصی برای انجام این کار وجود ندارد. می توان شروع آرتریت روماتوئید را به تأخیر انداخت، اما نمی توان از آن جلوگیری کرد. عوامل مرتبط با سبک زندگی که ممکن است در این زمینه مفید باشند، عبارتند از:

• اجتناب از سیگار یا ترک آن
• رعایت بهداشت به منظور کاهش خطر عفونت، از جمله رعایت بهداشت دهان و دندان برای پیشگیری از بیماری لثه
• پیروی از یک رژیم غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات تازه که حاوی آنتی اکسیدان هستند

در حال حاضر، سیگار تنها عامل سبک زندگی است که به نظر می رسد با آرتریت روماتوئید ارتباط قوی داشته باشد.

کلام خاتمهی

روماتیسم یک بیماری خودایمنی دردناک و مزمن است که می تواند باعث آسیب مفاصل گردد و انجام وظایف روزانه را برای فرد سخت کند. معمولاً این بیماری مفاصل را تحت تأثیر قرار می دهد، اما می تواند به بروز التهاب در سراسر بدن منجر گردد. هر شخصی که در دو یا چند مفصل خود دچار درد و تورم است، باید به پزشک مراجعه کند. چون درمان زودهنگام خطر بروز مسائل جدی را کاهش می دهد.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت وبلاگ افرا مگ را بخوانید.

منبع: medicalnewstoday