خبرنگاران گزارش می دهد؛ سرنوشت مبهم رتبه بندی معلمان، مسیر گمشده اجرای طرح به مقصد می رسد؟
به گزارش وبلاگ افرا، اهتمام برای اجرای طرح رتبه بندی معلمان درحالی مطرح می گردد که هنوز نقاط تیره و کوری در فرآیند اجرا مشهود است.
به گزارش خبرنگار ، این روز ها بودجه آموزش و پرورش، درد مزمن، این نهاد تعلیم و تربیتی و از همه مهم تر توان اجرای رتبه بندی معلمان یکی از مهم ترین دغدغه های جامعه فرهنگی به شمار می رود که قرار است طرحی برای بهبود انگیزه و صلاحیت حرفه ای و معیشت معلمان باشد، اما سوال اینجاست آیا رتبه بندی به طور کامل و متناسب با اهداف پیش می رود یا خیر؟ و آیا آموزش و پرورش قصد و توان اجرای رتبه بندی معلمان را از ابتدای سال 98 دارد؟
نظام رتبه بندی معلمان بنا بود از مهرماه 97 اجرا گردد، اما بدون نظام پرداخت ها و بعد از کش و قوس های فراوان در نیمه شهریورماه 97 از آموزش و پرورش به هیئت دولت ارسال شد و جلسات متعدد کارشناسی برای تدوین و تصویب آن در شورای عالی آموزش و پرورش برگزار شده است.
رتبه بندی از چه زمانی به آموزش و پرورش راه پیدا کرد؟
رتبه بندی یک بار در سال 1381 در قالب طرح ارتقای شغلی و یک بار در سال 1394 با مصوبه هیئت دولت و به استناد مفاد قانون مدیریت اجرا شده است.
در سال 1381 معلمان در چهار رتبه شامل پایه، ارشد، خبره و عالی قرار دریافتد و در سال 1394 در راستای اجرای سند تحول بنیادین، طرح رتبه بندی با تغییرات اندکی در شاخص های رتبه بندی اجرا شد که در طرح رتبه بندی سال 94، تعداد رتبه ها همچنان چهار رتبه باقی ماند و عناوین آن ها به پایه حرفه ای، ارشد حرفه ای، خبره حرفه ای و عالی حرفه ای تغییر یافت.
طرح رتبه بندی که سال 94 اجرا شد و برخی مدیران، از آن به عنوان فاز اول رتبه بندی معلمان یاد می نمایند، موجب افزایش امتیاز حق شغل فرهنگیان را از 15 تا 50 درصد (15، 25، 35 و 50) برحسب رتبه افراد شد؛ اکنون هم به استناد آخرین مصوبه دولت در این زمینه، معلمان در چهار رتبه ذکر شده رتبه بندی شده اند و بر مبنای رتبه پرداختی آنان متفاوت است.
رتبه بندی از افزایش حقوق تا ارتقای انگیزه حرفه ای
اغلب تصور بر این است که رتبه بندی صرفا باعث افزایش حقوق خواهد شد، اما در عمل و به استناد اظهارات آموزش و پرورشی ها و به ویژه سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش هدف اصلی رتبه بندی افزایش حقوق نیست، بلکه این طرح موجب ارتقای شایستگی ها و توانمندی های معلمان است و یکی از آثار توانمندی این است که با ارتقای شایستگی ها حقوق هم افزایش می یابد.
حجت اله بنیادی کارشناس آموزشی در گفت وگو با خبرنگار ، درباره اجرای طرح رتبه بندی بیان نمود: مهم ترین نکته در اجرای طرح رتبه بندی اثر انگیزشی و ایجاد فضای رقابت مثبت در معلمان برای ارتقا و پیشرفت است؛ برای دسیتابی به اثرات انگیزشی رتبه بندی، مهمترین نکته این است که معلمان به این باور برسند که مجموع پرداختی آن ها شامل حقوق، مزایا، رفاهیات و غیره از عدالت بیرونی و عدالت درونی برخوردار است.
وی ادامه داد: با وضعیت پرداخت حقوق معلمان در قانون مدیریت و اصلاحیه آن (مصوبه دولت در سال 1396) همچنان معلمان دارای کمترین درآمد در میان کارکنان دولت خواهند بود و تا زمانی که نظام پرداخت عادلانه معلمان چه در قالب قانون مدیریت و چه مستقل از آن تصویب و اجرا نگردد و تفاوت میان دریافتی پنهان و آشکار دیگر کارکنان دولت در شرایط مشابه و تقریباً یکسان چندین برابر یک معلم خواهد باشد طرح رتبه بندی هم نقش انگیزشی نخواهد داشت.
معضلی که سد راه انگیزه معلمان می گردد
با توجه به تاکید مکرر مسئولان آموزش و پرورش، طرح رتبه بندی و اجرای آن به طور مستقیم ارتباطی با نظام پرداخت ها ندارد و صرفاً معلمان را بر مبنای شایستگی ها در چند گروه قرار می دهد و در نظام پرداخت ها بر مبنای شایستگی و عملکرد، پرداخت های هر فرد تعیین می گردد.
حسین سررشته استاد دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار ، درباره وضعیت معیشت معلمان و اهمیت رتبه بندی برای آن ها گفت: ارتقای شایستگی ها برای جامعه معلمان که وظیفه اصلی تعلیم وتربیت را در جامعه ایفا می نمایند ضرورت پیدا می نماید، اما این موضوع در کنار توجه به معیشت معلمان باید پیش رود چراکه معلم با دغدغه معیشت توانی برای ارتقای انگیزه ندارد یا دوشغله بودن برای گذران زندگی تاب انگیزه را از وی می گیرد.
وی ادامه داد: برای بهبود نیروی انسانی معلم در کشور معیشت در اولوی تاصلی و بعد از آن باید توانمندی ها و ارتقای آن مورد توجه قرار گیرد چراکه این 2 عامل ارتباط معنی داری با هم دارند؛ استاد و معلم در مقام آموزش به جامعه فعالیت می نمایند، اما صندلی آن از منظر معیشتی شرایط بسیار متفاوتی دارد و صندلی اجتماعی آن ها هم به دلیل همین اختلاف فاحش کاملا شکل دیگری به خود گرفته است.
قانون مغفول برنامه ششم توسعه درباره معلمان
ماده 63 قانون برنامه ششم توسعه، آموزش و پرورش را مکلف نموده است تا نسبت به تهیه نظام رتبه بندی معلمان و استقرار نظام پرداخت ها براساس تخصص با شایستگی ها و عملکرد رقابتی مبتنی بر نظام رتبه بندی معلمان و مهندسی نیروی انسانی براساس سند تحول و نقشه جامع علمی کشور با تصویب مجلس شورای اسلامی اقدام کند.
بنیادی درباره استلزامات اجرای این قانون در آموزش و پرورش گفت: این قانون احتیاجمند سه لایحه مستقل با عنوان نظام رتبه بندی معلمان، نظام پرداخت ها و مهندسی نیروی انسانی یا یک لایحه شامل سه موضوع مذکور است تا تدوین و به مجلس برود.
وی توضیح داد: اگر وزارت آموزش و پرورش طرح ارسال شده به هیئت دولت را شامل هر سه مورد ذکر شده و از جمله نظام پرداخت ها می داند، بهتر است عنوان لایحه هم اصلاح کند تا احیاناً مجلس در خصوص 2 تکلیف قانونی دیگر در ماده (63) مطالبه ای نداشته باشد.
این موضوع در حالی مطرح می گردد که عملکرد آموزش و پرورش از ابتدای برنامه ششم نشانگر آن است که این وزارت خانه و دولت هنوز هم در تدارک ارسال نظام رتبه بندی به مجلس هستند و خبری از نظام پرداخت ها و مهندسی نیروی انسانی نیست و این موضوع به نوعی نادیده دریافت مهمترین ماده قانون برنامه ششم در مورد آموزش و پرورش و معلمان است.
حرف تا عمل نهاد ها برای تصویب لایحه رتبه بندی معلمان
براساس لایحه پیشنهادی؛ از زمان تصویب طرح در مجلس دولت سه ماه فرصت دارد تا شیوه نامه اجرایی آن را در هیئت وزیران تصویب کند و تعیین این مهلت سه ماه و سپری شدن بیش از یکسال و نیم از زمان اجرای قانون برنامه ششم و از سویی گذشت بیش از سه ماه از زمان ثبت این طرح در هیئت دولت، نشان دهنده نبود عزم و اراده جدی در آموزش و پرورش و دولت برای اجرای این طرح است.
بنیادی درباره عزم آموزش و پرورش برای اجرای رتبه بندی گفت: لایحه ارسالی ازطرف آموزش و پرورش، در تاریخ 6/6/1397 در دفتر هیئت دولت ثبت شده است و اکنون با گذشت بیش از سه ماه از ارائه آن به هیئت دولت، هنوز در پیچ و خم کمیسیون های دولت و منتظر تصویب هیئت وزیران است.
این تأخیر ها در حالی اتفاق افتاده است که نمایندگان مجلس بار ها به صورت رسمی و غیر رسمی از رئیس جهموری تقاضای ارسال لایحه را قبل از بودجه 98 به مجلس اعلام داشته اند.
از جمله چالش ها و دلایل تاخیر در اجرای طرح نبود هر گونه بر آورد مالی و تعیین نبودن اعتبارات مورد احتیاج برای اجرای این طرح در سال 98 و تدوین نشدن نظام پرداخت هاست البته اخیرا بطحایی بر مسیر هموار اجرای رتبه بندی تاکید نموده بود، ولی هنوز مبلغ در نظرگرفته شده برای آن روشن نیست و صرفا حدس و گمان هایی برای طرح رتبه بندی و اعتبار مورد احتیاج آن مطرح است.
بنیادی دراین باره گفت: اختلاف نظر معاون پشتیبانی و دبیر شورای عالی آموزش و پرورش در خصوص قابل برآورد بودن یا نبودن اعتبار مورد احتیاج طرح رتبه بندی و اعلام اعداد و ارقام متفاوت از سه هزار میلیارد تومان تا پانزده هزار میلیادر تومان برای اعتبار مورد احتیاج آن نیز به نوبه خود جای تأمل و آنالیز دارد.
سنجش صلاحیت حرفه ای معلمان غیردولتی چه امتیازی دارد؟
در ماده (6) لایحه رتبه بندی آمده که وزارت آموزش و پرورش موظف است ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون، نظام سنجش صلاحیت های حرفه ای معلمان و نحوه صدور گواهی نامه صلاحیت معلمی را تدوین و به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش برساند.
البته تعیین نیست که آیا نظام سنجش صلاحیت های حرفه ای معلمان و نحوه صدور گواهی نامه صلاحیت معلمی به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسیده است؟
اگر آموزش و پرورش قصد اجرای سریع رتبه بندی معلمان را دارد اعلام شاخص های سنجش صلاحیت های حرفه ای معلمی و فرایند های دریافت گواهی نامه صلاحیت معلمی ضرورت پیدا می نماید.
از سویی در بخش دیگری از ماده 6 لایحه پیشنهادی داشتن گواهینامه صلاحیت معلمی لازمه انجام خدمت معلمی در مدارس دولتی و غیر دولتی است؛ نظام مذکور از زمان تصویب در یک دوره سه ساله برای تمام معلمان به اجرا در می آید.
البته سوال اینجاست که آنالیز صلاحیت معلمی معلمان مدارس غیر دولتی در طرح رتبه بندی معلمان ضرورت دارد؟ و گره زدن تعیین صلاحیت معلمان مدارس غیر دولتی به طرح رتبه بندی معلمان مدارس دولتی اقدامی برای تسریع در اجرای طرح رتبه بندی است؟
پیش از این احمد عابدینی معاون دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش در این باره به خبرنگار ، گفته بود که سنجش صلاحیت حرفه ای مبتنی بر سند تحول بنیادین برای همه معلمان دولتی و غیر دولتی و حق التدریس الزام اجرا دارد، به دلیل آن که تا هر فرد برای مجوز تدریس داشتن مورد ارزیابی قرار گیرد در واقع به نوعی استاندارد سازی افراد در حرفه معلمی را دنبال می کنیم.
وی ادامه داده بود با توجه به الزام سند مبنی بر سنجش صلاحیت، این فرآیند برای همه معلمان ضرورت دارد، اما اینکه در قبال سنجش چه امتیازی به معلمان داده گردد بر عهده سازمان مدارس غیر دولتی است هرچند امیدواریم برای این معلمان هم سنجش صلاحیت امتیاراتی قابل توجه داشته باشد.
طرح معلم تمام وقت و مغایرت با رتبه بندی!
ماده (7) لایحه رتبه بندی به تمام وقت شدن معلمان توجه دارد و در این لایحه آمده است که با اجرای نظام رتبه بندی معلمان مدارس تمام وقت می شوند که علاوه بر تدریس، به انجام فعالیت های مرتبط با امور آموزشی و پرورشی دانش آموزان و پژوهش می پردازند.؛ سوال اینجاست که آیا تأمین رفاه نیروی انسانی بر مبنای تمام وقت شدن آنان طراحی و تصویب شده است؟
بنیادی بیان نمود: به طور کلی در نظام های رتبه بندی افراد علاوه بر افزایش در پرداختی از مزایای دیگری همانند کاهش ساعات کار، فرصت ها و امکانات پژوهشی و مطالعاتی بهره مند می شوند که در نظام پیشنهادی اثری از آن ها دیده نمی گردد همچنین برای تمام وقت شدن معلمان و اختصاص بخشی از ساعات آن ها به امور آموزشی و پرورشی و پژوهشی، معلمان احتیاجمند اتاق و رایانه اختصاصی یا نیمه اختصاصی و دیگر تمهیدات و امکانات برای حضور تمام وقت هستند که باز هم در نظام رتبه بندی لحاظ نشده است.
در مجموع به نظر می رسد با تأخیر ها و کاستی های فراوانی که در طرح رتبه بندی و فرایند تدوین و تصویب این طرح تا کنون روی داده است، اجرای آن از ابتدای سال 1398 بعید به نظر می رسد و لازمه اجرای درست این طرح مدیریت منابع انسانی در آموزش و پرورش است.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان