تجویز نسخه برای بهبود وخامت حال بزرگ ترین حوضه های آبریز فلات مرکزی ایران - وبلاگ افرا

به گزارش وبلاگ افرا، تجویز نسخه های غیرعادلانه و غیرعاقلانه و بی توجهی به وضعیت زیستی تالاب ها و عواقب پس از آن همه از وخامت حال تالاب های جازموریان خبر می دهند.

به گزارش وبلاگ افرا، تالاب یکی از بی نظیرترین، زیباترین، بکرترین و شگفت انگیزترین پدیده های طبیعی است، هر کدام از تالاب ها دارای جلوه های جالب، ناشناخته و پر رمز و راز هستند به گونه ای که پیچیده ترین و بارارزش ترین اکوسیتم های روی زمین به شمار می روند. تالاب ها تقریباً شش درصد مساحت کره زمین را تشکیل می دهند و انواع گونه های مختلف گیاهان، حشرات، دوزیستان، خزندگان، پرندگان، ماهی ها و پستانداران می توانند بخشی از اکوسیستم تالاب باشند. تالاب جازموریان یکی از بزرگ ترین حوضه های آبریز فلات مرکزی ایران و جنوب شرق کشور محسوب می گردد. این تالاب به وسیله ده ها رودخانه فصلی و دو رودخانه دائمی بمپور و هلیل رود تغذیه می شد، افزون بر این دو رودخانه، شماری آبراهه نیز وجود داشت که آب آنها مستقیما وارد هامون جازموریان می شد. در این حوضه آبریز 91 رودخانهٔ کوچک و بزرگ جریان داشت که هلیل رود بزرگ ترین آنها بود، اما تالاب جازموریان این روزها به بیابانی بی آب و علف و محل چرای شترها و دام های مردم محلی تبدیل گردیده است. رضا جزینی زاده -مدیر کل حفاظت محیط زیست استان کرمان- در گفت وگو با خبرنگار وبلاگ افرا، از پررمز و راز بودن و ارزشمندی تالاب ها سخن به میان آورد و تاکید نمود: تالاب ها کارنمودهای متنوعی دارندکه از جمله آنها می توان به منافع اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، علمی و ... اشاره نمود ضمن آنکه از سوی دیگر تالاب ها نیز یکی از آسیب پذیرترین اکوسیستم های طبیعت هستند.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان کرمان به تعریف تالاب پرداخت و مطرح نمود: تالاب ها زیست بوم های طبیعی یا انسان ساختی هستند که در پراکنش جغرافیا در همه اقلیم های کره زمین و چشم اندازهای طبیعی، سواحل، کوهستان ها و ... دیده می شوند. وی به منافع تالاب ها اشاره و اظهار کرد: تمام مسائل اقتصادی برخی از شهرها وابسته به تالاب است، تنوع زیستی و ذخایر ژنی، ذخیره آب های سطحی و زیرزمینی، از جمله منافع تالاب ها محسوب می شوند. جزینی زاده با بیان این مطلب که در گذشته قبل از احداث سدها، آب های سطحی به تالاب ها می ریختند، تاکید نمود: تالاب جازموریان در گذشته مرکز تامین علوفه جنوب شرق کشور بوده و همچنین آب مورد احتیاج دام های منطقه را تامین می کرد. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان پیشگیری از طوفان های گرد و غبار را از دیگر فواید تالاب جازموریان در گذشته دانست و بیان نمود: تامین شکار و صید برای مردم بومی منطقه، ارزش های زیباشناسی، جذب توریست و ... نیز از دیگر منافع تالاب جازموریان بودند. وی تالاب ها را مرکز اکوتوریست و یکی از جذاب ترین و بکرترین محیط های طبیعی در کشورهای مختلف دانست و توضیح داد: تنظیم اقلیم محلی و لطافت هوا، صنایع دستی تالاب (منبع درآمد پایداری برای مردم منطقه)، حریم اجتماعی و اقتصادی از دیگر فواید تالاب جازموریان بودند. جزینی زاده در ادامه به خشکیدگی تالاب جازموریان اشاره و با انتقاد از اینکه فقط به فراوری ریزگردها از خشکیدگی تالاب توجه نموده ایم، اظهار کرد: متاسفانه ما فقط به جنبه ایجاد ریزگردها در خشکیدگی تالاب جازموریان توجه نموده ایم در صورتی که این خشکیدگی ضررهای زیاد دیگر به استان وارد می نماید. وی از عواملی که تالاب ها را تهدید می نماید سخن به میان آورد و اضافه نمود: احداث بی حد و مرز بر روی رودخانه های ورودی به تالاب از جمله سد جیرفت، سد بافت و سدهای پایین دستی و بندهای خاکی، بهره برداری افراطی از آب های زیرزمینی (22 هزار حلقه چاه مجاز و حدود 11 هزار حلقه چاه غیرمجاز در مسیر تالاب) منطقه، افزایش سطح زیر کشت کشاورزی در منطقه، تغییر کاربری اراضی، چرای بی ضابطه دام ها، نبود مدیریت و حفاظت مناسب از عرصه های تالاب، نبود تغییر الگوی کشت و تغییر نیافتن روش های آبیاری از جمله عوامل خشکیدگی تالاب جازموریان هستند. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان زوال کیفیت و ارزش تالاب، کاهش پرندگان آبزی و کنار آبزی، فراوری ریزگرد، اثرات بهداشتی که ریزگردها بر زندگی مردم می گذارند، اثرات اجتماعی و اقتصادی، افزایش سرانه خرید خانوار(خرید دارو، ماسک و ... به دلیل افزایش ریزگردها)، افزایش مصرف آب خانگی از جمله پیامدهای خشکیدگی تالاب جازموریان برشمرد. وی ادامه داد: ریزگردها بر اقلیم منطقه تاثیر می گذارند به طوری که ریزگردها می توانند باعث گرمی بیش از حد هوا و زمین شوند، همچنین نشست ریزگردها روی شکوفه های درختان باعث خسارت به بخش کشاورزی می گردد و تاثیر بر منابع آب زیرزمینی اطراف تالاب از جمله پیامدهای خشک شدن تالاب جازموریان است. جزینی زاده بیان نمود: خشک شدن تالاب جازموریان باعث مهاجرت مردم این منطقه گردیده که خود مسائل اقتصادی و اجتماعی مهاجرت مردم ساکن در این منطقه و ایجاد حاشیه نشینی و مسائل ناشی از حاشیه نشینی را به وجود خواهد آورد. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان افزایش بزهکاری، بدبینی و نارضایتی مردم از مسئولان، کاهش عملکرد باغات و مزارع، ناپایداری درآمد مردم، افزایش بدهی مردم و کاهش پس اندازها را از جمله پیامدهای اجتماعی و اقتصادی خشکیدگی هامون جازموریان مطرح نمود و به راهکارها و پیشنهادهای کنترلی برای کاهش آسیب های هامون جازموریان اشاره نمود و ادامه داد: برنامه احیاء تالاب جازموریان توسط سازمان محیط زیست تحت عنوان تدوین برنامه جامع مدیریت و احیاء تالاب جازموریان در حال انجام است به گونه ای که این برنامه را در نخستین گام دانش بنیان و جهاددانشگاهی استان را درگیر این موضوع کردیم.

وی با بیان این مطلب که تدوین برنامه جامع مدیریت و احیاء تالاب جازموریان توسط جهاددانشگاهی و با نظارت سازمان حفاظت محیط زیست در حال تدوین شدن است، اضافه نمود: اقدامات اولیه تشکیل کارگروه ملی احیاء تالاب جازموریان انجام گردیده، ضمن اینکه برنامه ریزی و انجام مطالعات بین بخشی و بین دستگاهی نیز در حال انجام است که امروز یکشنبه اولین جلسه آن با حضور دستگاه های مختلف از استان های همجوار برگزار می گردد. جزینی زاده برنامه آمایشی منسجم برای حوزه تالاب، مدیریت سدهای موجود، ممانعت از احداث سدهای جدید، آبخیزداری، جلوگیری از برداشت های غیرمجاز، کاهش فشار بر منابع آب های زیرزمینی، مدیریت بخش کشاورزی، اصلاح شیوه کشاورزی، اصلاح شیوه ابیاری، اصلاح الگوی کشت، کاربرد فاضلاب تصفیه گردیده در بخش کشاورزی، کنترل چاه های کشاورزی، کاشت محصولات کم آبخواه، ترویج و آموزش فرهنگ بهینه مصرف آب از جمله راهکارهای نجات هامون جازموریان برشمرد.

وی اضافه نمود: یکپارچه سازی اراضی کشاورزی، مدیریت چرا، لزوم مطالعات زیست محیطی، مدیریت بحران، تشکیل تیم های ارزیابی منطقه ای، تاسیس ایستگاه های سنجش گردو غبار و فرسایش بادی، حفظ احیا و پوشش منطقه، تغذیه بستر تالاب، تثبیت خاک های نرم، درختکاری در چشمه های اصلی فراوری گرد و غبار، اطلاع رسانی بهینه از دیگر راهکارهای نجات تالاب جازموریان هستند.گزارش از سارا سلطانی خبرنگار وبلاگ افرای منطقه کویر